Hải Phòng: Từ thực trạng đáng lo ngại đến những giải pháp bền vững phòng, chống bạo lực gia đình

Con số 3.800 vụ án ly hôn được Tòa án Nhân dân các cấp Hải Dương thụ lý năm 2022, tăng thêm 1.670 vụ chỉ sau một năm, không chỉ là những trang giấy pháp lý. Đằng sau đó là những mảnh ghép gia đình đổ vỡ, những đứa trẻ lớn lên trong sự bất an, những người vợ hoặc người chồng rời đi với nỗi ám ảnh. Và phần lớn trong các vụ việc ấy đều ít nhiều nhuốm màu bạo lực.

Điều mà nhóm nghiên cứu nhận ra, bạo lực gia đình (BLGĐ) không chỉ đơn thuần là chuyện giữa vợ và chồng, nó còn hiện diện trong mối quan hệ giữa cha mẹ với con cái và thậm chí giữa con cái với cha mẹ già. Nhiều khi, những xung đột thế hệ lại để lại vết thương sâu nhất, vừa khó gọi tên, vừa khó cất lời.

Hơn 2.000 cá nhân và tổ chức đã tham gia khảo sát. Số liệu xử lý bằng SPSS cho thấy một sự thật đáng suy nghĩ: văn hóa và nhận thức chính là những yếu tố tác động mạnh mẽ nhất đến bạo lực gia đình. Giá trị truyền thống nếu bị hiểu sai, nếu vẫn dung túng tư tưởng gia trưởng “phu xướng phụ tùy”, rất dễ biến thành mảnh đất màu mỡ cho bạo lực.

Một phát hiện khác là bạo lực tinh thần và kinh tế phổ biến không kém bạo lực thể chất. Những lời xúc phạm, sự kiểm soát tài chính, hay thái độ coi thường có thể không để lại vết bầm trên da thịt nhưng lại khắc sâu trong tâm trí, khiến nạn nhân tự cô lập, không dám lên tiếng. Đây là dạng bạo lực “ẩn”, khó thống kê, khó xử lý, nhưng lại âm thầm kéo dài.

Không dừng lại ở việc “vẽ bức tranh thực trạng”, nhóm nghiên cứu đã xây dựng hệ giải pháp thuyết phục, đi từ gốc rễ đến hành động cụ thể:

Đặt trách nhiệm chính trị và cam kết xã hội lên hàng đầu: phòng chống BLGĐ không chỉ là việc riêng của gia đình, mà cần sự vào cuộc của cả hệ thống, từ chính quyền, đoàn thể đến từng cộng đồng dân cư.

Phòng ngừa từ sớm, thay đổi từ nhận thức: cần tiếp tục nâng cao hiểu biết của cộng đồng, đặc biệt là thông qua những kênh truyền thông sáng tạo, ứng dụng công nghệ số để chạm tới giới trẻ, phụ nữ và cả nam giới.

Ứng phó và hỗ trợ nạn nhân toàn diện: không chỉ dừng ở hòa giải, cần mở rộng dịch vụ tư vấn tâm lý, hỗ trợ pháp lý và cả những giải pháp kinh tế để nạn nhân đủ sức đứng vững. Ý tưởng lập “Quỹ phòng, chống bạo lực gia đình” là một bước đi thiết thực để tạo nguồn lực hỗ trợ khẩn cấp.

Xây dựng mô hình cụ thể, dễ nhân rộng: các sáng kiến như “Đội phản ứng nhanh bạo lực gia đình” hay “Một cửa hỗ trợ nạn nhân” được đề xuất, giúp nạn nhân có điểm đến an toàn, thay vì rơi vào vòng luẩn quẩn “chịu đựng - im lặng - tiếp tục chịu đựng”.

Bên cạnh đó, Đề tài còn tạo nên những sản phẩm thiết thực như: báo cáo nghiên cứu, cẩm nang tuyên truyền, video truyền thông và ba bài báo khoa học đăng trên tạp chí uy tín. Điều đó cho thấy nỗ lực tạo ra những công cụ có thể tiếp tục đồng hành cùng cộng đồng.

Đặc biệt, Đề tài khoa học của Hội LHPN TP. Hải Phòng (01/2024 - 06/2025) khẳng định rằng: phòng, chống BLGĐ không chỉ là xử lý những vụ việc đã xảy ra, bảo vệ nạn nhân mà là một quá trình bền bỉ xây dựng môi trường sống an toàn, bình đẳng và nhân văn cho mọi người.