Tân Tổng thống Slovakia: Truyền cảm hứng 'đứng lên chống lại cái ác'

Đi đầu trong sự nghiệp bảo vệ môi trường 

Sinh năm 1973 tại Bratislava, bà Zuzana Caputova nhận bằng luật của Khoa Luật, Đại học Comenius năm 1996. Sau đó, bà làm việc tại Pezinok Town, đầu tiên là trợ lý bộ phận pháp lý và sau đó là phó trưởng phòng. Từ năm 1998, bà tham gia tổ chức phi chính phủ và bắt đầu hợp tác với Hiệp hội Via Iuris năm 2001. Đến năm 2010, bà tham gia với tư cách là một luật sư. Kinh qua nhiều vị trí công việc, bà Caputova thấu hiểu sâu sắc những bất cập trong hệ thống công quyền và những bất công mà người dân, đặc biệt là trẻ em phải chịu đựng.

Bà Zuzana Caputova từng là một luật sư tự do và là mẹ đơn thân với hai cô con gái đang trong độ tuổi thiếu niên. Bà cùng gia đình sinh sống tại Pezinok, một thị trấn nhỏ gần thủ đô Bratislava. Mảnh đất Pezinok, vốn khi ấy chỉ nổi tiếng với 2 thứ là rượu và bãi rác độc hại Pezinok (Tây Nam Slovakia), đã giúp nữ luật sư Caputova ghi dấu ấn đầu tiên trên hành trình đấu tranh công lý vì con người. Bà trở nên nổi tiếng kể từ khi dẫn đầu một cuộc tranh đấu kéo dài suốt 14 năm chống lại tình trạng đổ rác bất hợp pháp và đấu tranh để đóng cửa khu xử lý chất thải Pezinok.

Đỉnh điểm của vụ án là năm 2013, tòa án Tối cao Slovakia tuyên bố bãi rác thải theo kế hoạch của thị trấn Pezinok là bất hợp pháp. Quyết định này có liên quan đến phán quyết của Tòa án Công lý Liên minh châu Âu, theo đó khẳng định quyền của công chúng khi được có tiếng nói trong các quyết định tác động đến môi trường.

Bà Zuzana Caputova đoạt giải thưởng môi trường Goldman năm 2016

Chính vụ việc kéo dài 14 năm này đã giúp bà hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của chính quyền và những bất cập tồn tại bên trong cơ quan hành chính công, đồng thời trang bị cho bà “bài học về lòng dũng cảm” để bước vào chính trường. Năm 2016, bà giành giải thưởng môi trường Goldman của Mỹ. Giải thưởng Goldman đã dành nhiều lời ca ngợi bà Caputova vì “chiến thắng ở Pezinok đã tạo tiền lệ quan trọng cho sự tham gia của người dân, truyền cảm hứng cho người dân Slovakia trong việc đứng lên vì quyền lợi và môi trường sống an toàn cho chính mình”.

Minh bạch, kiên quyết và công bằng trong chính trị 

Từ tháng 2/2017, bà Caputova gia nhập Đảng Tiến bộ Slovakia, một đảng nhỏ chưa có ghế trong Quốc hội song lại nhận được sự ủng hộ của Tổng thống Andrej Kiska, người không ra tranh cử nhiệm kỳ hai và sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 15/6 tới. Mục tiêu chính trị của bà Caputova rất nhân văn, bà tham gia Đảng Tiến bộ Slovakia với một tôn chỉ: Văn minh trong cuộc sống công và minh bạch trong Chính phủ. Một năm sau, bà trở thành Phó Chủ tịch của Đảng này, chính thức bước lên vũ đài chính trị.

Bà Caputova trở thành ứng viên nổi bật trong các cuộc biểu tình rộng khắp nổ ra sau vụ phóng viên chuyên điều tra tình trạng tham nhũng chính trị Jan Kuciak và hôn thê Martina Kusnirova bị sát hại tháng 2/2018. Một nghi phạm mới trong vụ sát hại này hồi đầu tuần vừa rồi đã bị cáo buộc tội danh “đặt hàng” giết người. 4 người khác bị cơ quan công tố buộc tội năm ngoái.

Bà Zuzana Caputova làm đồ trang trí nhà cùng cô con gái Ema (14 tuổi)

Với tư tưởng ủng hộ hội nhập châu Âu, chống tham nhũng, bà Caputova đã nhận được sự ủng hộ của cử tri đi bầu. Trong chiến dịch tranh cử, bà Caputova cam kết thúc đẩy các chương trình bảo vệ môi trường, chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi và công lý cho tất cả. Bà Caputova đã đề cao khẩu hiệu “đứng lên chống lại cái ác” với niềm tin gây dựng những giá trị nhân đạo, đoàn kết và chân thật trong xã hội Slovakia.

Trong một bài phỏng vấn, bà từng khẳng định “ác quỷ” không ám chỉ một cá nhân mà là ám chỉ những hành động. Với các hoạt động bền bỉ, thể hiện sự phẫn nộ một cách tinh tế, bà Caputova bình tĩnh kêu gọi sự minh bạch, kiên quyết và công bằng trong chính trị và đời sống Slovakia. Bà sẵn sàng cho cuộc chiến chống cái ác, chống tham nhũng, lạm dụng quyền lực, cực đoan và dối trá trong lĩnh vực công.

Ở tuổi 46, bà Zuzana Caputova không chỉ trở thành nữ Tổng thống đầu tiên mà còn trở thành Tổng thống trẻ tuổi nhất trong lịch sử Slovakia. Bà đã chiến thắng ngoạn mục trước một chính trị gia gạo cội và uy tín - Phó Chủ tịch Hội đồng châu Âu Maros Sefcovic. Chiến thắng của bà được ca ngợi là một thành công hiếm có cho các lực lượng tự do ở trung tâm châu Âu. Các nhà phân tích cho rằng điều này thể hiện rõ nguyện vọng của người dân Slovakia vào một tương lai mới, nơi người dân có tiếng nói và được tham gia nhiều hơn trong tiến trình phát triển đất nước. “Chiến thắng của bà Caputova là một tín hiệu quan trọng đối với trung tâm châu Âu - nơi đã gửi đi những thông điệp tiêu cực trong suốt một thời gian dài”, ông Michal Vasecka - Giám đốc Chương trình tại Học viện Chính sách Bratislava - nhận định.

Trong bài phát biểu tuyên bố chiến thắng gần đây, bà Caputova đã nói lời cảm ơn cử tri bằng 5 thứ tiếng: Slovak, Hungary, Séc, Romania và Ruthenia. Giới chuyên gia nhận định phong cách phát biểu này của Tổng thống đắc cử Caputova nhằm gửi thông điệp đoàn kết đến những cộng đồng thiểu số tại Slovakia.

Hành trình của bà Caputova từ một chính trị gia non trẻ cho tới văn phòng quyền lực nhất của Slovakia cho thấy nền chính trị quốc gia nơi đây đã bị thôi thúc mạnh mẽ bởi sự quyết tâm đổi mới. Caputova còn được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quyền của những người đồng tính khi luật pháp Slovakia không cho phép người đồng giới kết hôn và nhận con nuôi. Ngày 15/6 tới, bà Caputova sẽ chính thức nhậm chức Tổng thống, hiện thực hóa điều tốt lành đó vì người dân và sự phát triển của Slovakia.