Nhiều góc nhìn mới về lồng ghép bình đẳng giới trong thực hiện Dự án 8 giai đoạn II

TS. Phạm Thái Hưng cho biết, hiện nay, Bộ Dân tộc và Tôn giáo đang chủ trì, phối hợp với các bộ ngành, địa phương để đánh giá kết quả thực hiện CTMTQG DTTS&MN giai đoạn I: 2021-2025 và đề xuất nội dung cho giai đoạn II. Về cơ bản, trọng tâm của giai đoạn II vẫn phải đảm bảo các mục tiêu và khung các dự án thành phần đã được phê duyệt trong Nghị quyết 88/2019 của Quốc hội. Đồng thời, nội dung của Chương trình trong giai đoạn tới phải đảm bảo giải quyết những thách thức cơ bản nhất, gồm các vấn đề về cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất, phát triển nguồn nhân lực, giải quyết khó khăn của các nhóm dân tộc rất ít người, và một số nội dung có tính cấp thiết khác. Trong bối cảnh đó, tên gọi và/hoặc vị trí của các can thiệp thực hiện BĐG và giải quyết các vấn đề cấp thiết với phụ nữ và trẻ em có thể có sự thay đổi cho phù hợp với kết cấu của CTMTQG DTTS&MN giai đoạn 2026 - 2030.

Trong bày trình bày, ông cho biết, “Dự án 8” vẫn tiếp tục được sử dụng để chỉ các nội dung về can thiệp thực hiện BĐG, giải quyết các vấn đề cấp thiết với phụ nữ và trẻ em trong giai đoạn II của Chương trình và đưa ra các đề xuất gồm sự thay đổi về cách tiếp cận và nội dung trọng tâm trong thực hiện BĐG vùng đồng bào DTTS&MN.

Đổi mới cách tiếp cận theo hai hướng chính

Để thực hiện hiệu quả mục tiêu thu hẹp khoảng cách giới trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, TS. Phạm Thái Hưng đề xuất cần đổi mới cơ bản cách tiếp cận thực hiện BĐG trong giai đoạn 2026 - 2030. Nếu tiếp tục duy trì cách tiếp cận như giai đoạn 2021 - 2025, trong đó Dự án 8 chỉ đảm nhận truyền thông, nâng cao năng lực, và giải quyết một số vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em, thì rất khó đạt được các mục tiêu lớn về BĐG của toàn Chương trình.

Đổi mới cách tiếp cận được đề xuất theo hai hướng chính: (1) lồng ghép giới trong toàn bộ các dự án, tiểu dự án thành phần của Chương trình; (2) mở rộng địa bàn thực hiện Dự án 8 vượt ra ngoài phạm vi các xã đặc biệt khó khăn (ĐBKK).

Lồng ghép giới có vai trò quyết định đến khả năng đạt được mục tiêu BĐG. Do đó, cần đưa mục tiêu và chỉ tiêu về BĐG vào thiết kế cụ thể của các dự án, tiểu dự án thành phần trong giai đoạn II. Ông cho rằng, TW Hội LHPN Việt Nam cần chủ động thu thập bằng chứng về khoảng cách giới, rào cản thể chế và xây dựng lộ trình làm việc với các bộ, ngành để thúc đẩy lồng ghép giới vào từng nội dung cụ thể.

Bên cạnh đó, cần mở rộng phạm vi địa lý của Dự án 8 để bao phủ rộng hơn các vùng đồng bào DTTS&MN, không chỉ giới hạn trong các xã ĐBKK. Việc mở rộng này nhằm giải quyết các vấn đề bất bình đẳng giới có tính phổ quát như định kiến giới, thiếu tiếng nói, bạo lực giới... ở tất cả các địa bàn DTTS&MN. Với các vấn đề có tính đặc thù địa bàn (như dịch vụ y tế, nước sạch...), cần ưu tiên các địa phương khó khăn hơn.

Để có cơ sở đề xuất mở rộng phạm vi thực hiện Dự án 8, TW Hội cần tiến hành một nghiên cứu phân tích giới cập nhật trong năm 2025, đặc biệt tại các xã đã đạt chuẩn nông thôn mới. Kết quả nghiên cứu sẽ hỗ trợ việc thiết kế các can thiệp phù hợp trong giai đoạn II của Chương trình.

Địa bàn triển khai cần được mở rộng, không giới hạn ở vùng đặc biệt khó khăn (ĐBKK) mà bao phủ toàn bộ vùng DTTS&MN

Xác định 5 nhóm nội dung chính để thực hiện bình đẳng giới

Như đã đề cập ở trên, TS. Phạm Thái Hưng nhấn mạnh, lồng ghép giới trong từng dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần của Chương trình là yếu tố quyết định khả năng thực hiện mục tiêu BĐG trong vùng đồng bào DTTS&MN mà Nghị quyết 88/2019/QH14 đã đặt ra.

Cụ thể, trong phát triển hạ tầng, cần có cơ chế đảm bảo tiếng nói của phụ nữ và ưu tiên đầu tư cải thiện tiếp cận nước sạch, vệ sinh. Trong hỗ trợ phát triển sản xuất, cần hỗ trợ các mô hình kinh tế do phụ nữ dân tộc thiểu số làm chủ và lồng ghép BĐG vào các nội dung hỗ trợ sinh kế. Về phát triển nguồn nhân lực, cần đảm bảo cơ hội tiếp cận bình đẳng cho phụ nữ trong đào tạo nghề, y tế, và tăng cường vai trò lãnh đạo của cán bộ nữ. Với các DTTS rất ít người hoặc có khó khăn đặc biệt, cần ưu tiên giải quyết các vấn đề cấp thiết như sức khỏe sinh sản, tảo hôn, suy dinh dưỡng và tiếp cận giáo dục.

Ngoài ra, năm nhóm nội dung chính cần được xác định để thực hiện BĐG cũng được ông Phạm Thái Hưng đề cập đến bao gồm: (1) Truyền thông thay đổi hành vi, sử dụng công nghệ, mạng xã hội và các hình thức sáng tạo; (2) Nâng cao năng lực cán bộ và cộng đồng theo phương pháp tiếp cận quá trình; (3) Thúc đẩy quyền năng kinh tế cho phụ nữ thông qua tài chính toàn diện, kỹ năng số, mô hình sinh kế gắn với văn hóa bản địa; (4) Giải quyết các vấn đề cấp thiết với phụ nữ và trẻ em như chăm sóc sức khỏe sinh sản, nước sạch vệ sinh (NSVS), phòng chống bạo lực giới và mua bán người; (5) Tăng cường giám sát thực hiện BĐG và thúc đẩy vai trò Hội LHPNVN trong lồng ghép giới vào chính sách phát triển kinh tế - xã hội.

Địa bàn triển khai cần được mở rộng, không giới hạn ở vùng đặc biệt khó khăn (ĐBKK) mà bao phủ toàn bộ vùng DTTS&MN nhằm đảm bảo hiệu quả và tính bao trùm của các can thiệp thúc đẩy BĐG. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ, có lộ trình và đầu tư thích đáng từ các cơ quan, đặc biệt là vai trò chủ động của TW Hội LHPN Việt Nam.