Ngăn chặn hành vi bạo lực trong học sinh: Hãy bắt đầu từ gia đình
Bạo lực mang gương mặt nữ sinh: Những con số đáng lo ngại
Năm 2008, khi hướng dẫn sinh viên tốt nghiệp cử nhân xã hội học, tôi đã gợi ý và hướng dẫn sinh viên làm đề tài nghiên cứu về hành vi bạo lực trong nữ sinh trung học. Những thông tin dưới đây chỉ có giá trị tham khảo trong phạm vi mẫu nghiên cứu, chứ không thể khái quát cho phạm vi rộng hơn, cho dù bạo lực học đường có tính phổ biến toàn cầu.
Khảo sát 200 phiếu tại hai trường THPT thuộc quận Đ. (Hà Nội) cho thấy có đến 96,7% số học sinh được hỏi cho rằng ở trường các em học có xảy ra hiện tượng nữ sinh đánh nhau.
Kết quả khảo sát cho con số đáng lo khi có tới 64% các em nữ thừa nhận từng có hành vi đánh nhau với các bạn khác. Trong các em nữ từng đánh nhau thì số nữ sinh một lần đánh nhau là 12,7%, 2-3 lần: 20,7%, 4-5 lần: 10,7% và 19,3% đánh nhau từ năm lần trở lên. Không có sự khác biệt giữa các lớp học về tỉ lệ nữ sinh có hành vi đánh nhau. Như thế, các em lớp 10 cũng sánh ngang các chị lớp 11, 12 về “thành tích” nói chuyện với bạn bè bằng vũ lực. Đáng chú ý là hầu hết những lần đánh nhau đầu tiên đều diễn ra trong khuôn viên trường học, và những lần đánh nhau tiếp theo đa số diễn ra ngoài trường học.
Phần lớn các em nữ đã có hành vi đánh nhau cho rằng bạo lực giữa nữ sinh là “bình thường” (57,3%) và “chấp nhận được” (39,6%). Mặc dù hầu hết các em nhận thức được hậu quả của bạo lực là gây tổn thương về tinh thần và thể xác (34,5%), làm mất đi thiện cảm của mọi người đối với con gái (27,6%) nhưng vẫn còn 19,5% cho rằng hành vi bạo lực không gây ra hậu quả gì. Hãy nghe lời một nữ sinh lớp 12: “Em chả cần biết có hậu quả gì. Ai bảo nó dám khiêu khích em chứ. Tại vì nó đáng bị đánh, em đánh thế là còn nhẹ đấy, chứ phải mấy đứa trong nhóm em, bọn nó còn xé hết quần áo ấy chứ, cho chừa cái tội vênh váo đi” (!).
Vì sao nữ sinh có hành vi bạo lực?
Khảo sát cho thấy có những lý do rất “trời ơi” nhưng cũng là cớ để các nàng xinh đẹp đụng tay đụng chân, như thấy ghét thì đánh (24%), nó dám nhìn đểu (16%), trả thù tình (13,3%). Đáng lo ngại là có những lý do không thể hình dung được, ví dụ người khác nhờ đánh (20%) và chả có lý do gì cũng đánh (12%).
Có dạo dư luận xôn xao vì trên mạng có clip về nữ sinh đánh nhau gây thương tích mà nhân vật chính là nữ sinh THPT. Trong số các vụ ẩu đả đã có ba video clip được quay tại hiện trường và post lên Internet. Các clip này ghi lại cận cảnh vụ xô xát của các nữ sinh, thu cả tiếng nói kèm theo nhiều câu chửi thề tục tĩu từ những cặp môi hồng. Các vụ nữ sinh ẩu đả, khi lao vào cuộc chiến võ mồm kết hợp chân tay đều mặc đồng phục học sinh. Những clip này chỉ là một trong nhiều vụ bạo lực trong nữ sinh ở nhiều trường học trên phạm vi cả nước.
Có vẻ như nhà trường không muốn biết hoặc giả vờ không biết? Người ta chỉ biết những vụ xảy ra khi máu học sinh đã đổ hay những nhát dao oan nghiệt cướp đi sinh mạng của học trò. Như lời một giáo viên chủ nhiệm: “H. bị các bạn lớp trên đánh không ai biết, từ khi H. bị đánh tới khi xảy ra sự việc quá ngắn - chỉ một ngày nên không ai kịp biết để ngăn chặn” (Tuổi Trẻ 23-6-2009).
Về hình thức và phương tiện sử dụng bạo lực của nữ sinh
Khảo sát 200 phiếu tại hai trường THPT thuộc quận Đ. (Hà Nội) cho thấy có đến 96,7% số học sinh được hỏi cho rằng ở trường các em học có xảy ra hiện tượng nữ sinh đánh nhau. Kết quả khảo sát cho con số đáng lo khi có tới 64% các em nữ thừa nhận từng có hành vi đánh nhau với các bạn khác. Kết quả khảo sát cho con số đáng lo khi có tới 64% các em nữ thừa nhận từng có hành vi đánh nhau với các bạn khác. Trong các em nữ từng đánh nhau thì số nữ sinh một lần đánh nhau là 12,7%, 2-3 lần: 20,7%, 4-5 lần: 10,7% và 19,3% đánh nhau từ năm lần trở lên. Không có sự khác biệt giữa các lớp học về tỉ lệ nữ sinh có hành vi đánh nhau. Như thế, các em lớp 10 cũng sánh ngang các chị lớp 11, 12 về “thành tích” nói chuyện với bạn bè bằng vũ lực. Đáng chú ý là hầu hết những lần đánh nhau đầu tiên đều diễn ra trong khuôn viên trường học, và những lần đánh nhau tiếp theo đa số diễn ra ngoài trường học. Phần lớn các em nữ đã có hành vi đánh nhau cho rằng bạo lực giữa nữ sinh là “bình thường” (57,3%) và “chấp nhận được” (39,6%).
Với câu hỏi “Khi đánh nhau với học sinh khác, bạn thường dùng hình thức nào là chủ yếu?”, kết quả thu được cho thấy có từ 41% đến 59,5% “đánh một mình” và 47,7% đến 52% “đánh tập thể”. Điều này cho thấy, bạo lực học đường không chỉ là chuyện của mỗi học sinh, mà có tính chất lây lan theo nhóm bạn, cũng có nghĩa rằng đa số học sinh coi chuyện đánh nhau bình thường. Như đã đề cập ở phần Bạo lực mang gương mặt nữ sinh, các em còn đứng ngoài xem và cổ vũ đánh nhau, như là cổ vũ bóng đá vậy. Nữ giới thường “yêu hoà bình, ghét chiến tranh” vậy mà không ít nữ sinh lại thích sử dụng bạo lực với những bạn cùng trang lứa, vì những lý do hết sức vu vơ.
Về phương tiện sử dụng khi đánh nhau, 33% không sử dụng phương tiện nào, đây là những em khi đánh nhau thường dùng các “chiêu thức võ công” nhưtúm tóc, cào cấu, xé áo,.v.v. Việc sử dụng “võ mồm” kết hợp với tay chân tuy không gây nên những thương tích nghiêm trọng về thể chất nhưng lại gây nên những tổn thương về tâm lý, tinh thần đối với nạn nhânkhi bị chửi rủa hết sức tục tĩu, hoặc bị xé tung áo giữa đám đông.
Với những nữ sinh sử dụng công cụ khi đánh nhau thì có 28% sử dụng dép, guốc; 8% sử dụng gậy gộc, 4% dùng gạch đá, và 0,7% dùng dao lam, ống tuyp nước. Những phương tiện này, tùy mức độ mà có thể gây nên thương tích, thậm chí gây nên tàn phế hoặc cướp đi mạng sống của bạn học. Đây là những bằng chứng về sự giảm sút quá nhanh về văn hoá và nhân cách những nữ sinh ở độ tuổi mà trước đây có nhà thơ ngợi ca “Áo trắng em chưa vướng bụi đời. Chưa từng mơ tưởng chuyện xa xôi...”.
Từ góc độ nghiên cứu Xã hội học về Giới, chúng tôi nhận thấy dường như có sự giảm sút nữ tính trong một bộ phận các nữ sinh hiện nay, bên cạnh đó có sự gia tăng nam tính, kể cả tính hung bạo, hiếu chiến ở một bộ phận nữ sinh trung học. Nếu hiện tượng giảm sút nữ tính và tăng tính hung hăng, hiếu chiến ở nữ sinh không giảm và có chiều hướng lan toả, theo chúng tôi sẽ trở thành một vấn đề xã hội, và những hệ quả của nó thật khó lường hết.
