Thúc đẩy sáng kiến tạo cơ hội để phụ nữ tham gia ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai

09/11/2021
Hội thảo “Phụ nữ Việt Nam tham gia hành động ứng phó biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai” do Hội LHPN Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR) với sự hợp tác của Mạng lưới các tổ chức phi chính phủ Việt Nam về Biến đổi Khí hậu (VNGO-CC) tổ chức theo hình thức trực tuyến đã diễn ra tại Hà Nội, sáng 09/11.
Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương phát biểu khai mạc hội thảo

Hội thảo có sự tham gia của trên 100 đại biểu là lãnh đạo Hội LHPN Việt Nam, đại diện các cơ quan quốc tế, lãnh đạo các ban, đơn vị cơ quan TW Hội, Hội LHPN 28 tỉnh/ thành ven biển và thành viên mạng lưới các tổ chức VNGO-CC, thành viên mạng lưới Phụ nữ tiên phong thích ứng với BĐKH. Hội thảo cũng nhận được sự tham gia và hỗ trợ của Cơ quan Liên hợp quốc về Bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) và Đại sứ quán Thuỵ Điển.

Đây là hoạt động hưởng ứng Ngày dành riêng cho Giới tại Hội nghị lần thứ 26 các Bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi khí hậu (COP26). Với chủ đề: Phụ nữ Việt Nam tham gia hành động ứng phó biến đổi khí hậu và giảm thiểu rủi ro thiên tai (BĐKH và GTRRTT), hội thảo mong muốn quảng bá hình ảnh và đóng góp của phụ nữ Việt Nam vào đóng góp quốc gia tự quyết định (NDC) và kết nối các tổ chức, cá nhân hoạt động tích cực trong lĩnh vực Giới và Biến đổi khí hậu cùng chung tay thúc đẩy bình đẳng giới trong ứng phó với BĐKH, GTRRTT.

Hội thảo thu hút sự tham gia của trên 100 đại biểu thông qua hình thức trực tuyến

Khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam Nguyễn Thị Minh Hương đánh giá, là một trong những nước bị ảnh hưởng nặng nề bởi những tác động tiêu cực và dễ bị tổn thương do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, những năm qua, Chính phủ Việt Nam cùng các ban ngành, đoàn thể, các tổ chức quốc tế đã chung tay chia sẻ, hỗ trợ, tăng cường nguồn lực cho các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu ở Việt Nam. Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã xác định chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu là một trong những định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030.

Các đại biểu tham gia hội thảo tại Hà Nội

Tại Việt Nam, phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động sản xuất, kinh doanh. Lao động nữ trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp đã và đang đóng góp rất nhiều vào các hoạt động canh tác của hộ gia đình, có vai trò then chốt trong việc đảm bảo an ninh lương thực và dinh dưỡng, góp phần thực hiện các kế hoạch, chiến lược của ngành và các cam kết của quốc gia trong giảm phát thải khí nhà kính ngành nông nghiệp, thảm họa môi trường, di cư tìm việc làm. Bên cạnh đó, phụ nữ cũng có vai trò đặc biệt quan trọng trong gia đình, cộng đồng, có mối quan hệ gần gũi với những người xung quanh, cũng có khả năng tạo ra nguồn lực để thích ứng với BĐKH, GTRRT.

Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Minh Hương, sự nhìn nhận vấn đề giới cũng như vai trò và sự đóng góp của phụ nữ trong các hoạt động phòng chống thiên tai, thích ứng với BĐKH, GTRRTT vẫn còn tồn tại những định kiến. Nhiều nghiên cứu cho thấy, sự tham gia của phụ nữ còn gặp nhiều rào cản về công nghệ kỹ thuật, năng lực, truyền thông và tài chính trong ứng phó với BĐKH. Họ có nhiều hạn chế hơn trong tiếp cận thông tin và ít cơ hội học hỏi, nắm bắt sớm các biện pháp ứng phó.

Chính vì vậy, nữ giới và nam giới đều cần được nhìn nhận không chỉ là “nạn nhân” của các tác động của BĐKH, thiên tai mà mà còn là những tác nhân của sự thay đổi và tham gia tích cực trong việc quản lý tài nguyên.

Hội viên phụ nữ Lạng Sơn thu gom chai nhựa để làm gạch nhựa xây tường hoa, bồn cây cảnh...

Phó Chủ tịch Nguyễn Thị Minh Hương cho biết, công tác phòng chống thiên tai, thích ứng với BĐKH là một trong những nội dung, nhiệm vụ trọng tâm được Hội LHPN Việt Nam xác định và thực hiện nhiều nhiệm kỳ qua. Hội là thành viên tích cực tham gia vào các chương trình quốc gia ứng phó với BĐKH với những hoạt động chính như tuyên truyền, vận động, nâng cao năng lực cho hội viên, phụ nữ về khả năng thích ứng với BĐKH; triển khai hiệu quả những sáng kiến, giải pháp ứng phó với BĐKH, khắc phục hậu quả do BĐKH gây ra; tổ chức các hoạt động giúp đỡ, ứng phó kịp thời trước, trong và sau bão lũ góp phần làm GTRRTT; xây dựng các mô hình sinh kế phù hợp và đóng góp xây dựng các chính sách thúc đẩy sự tham gia hiệu quả của phụ nữ và bình đẳng giới trong ứng phó và giảm nhẹ rủi ro do tác động của BĐKH.

Cuộc vận động “Xây dựng gia đình 5 không, 3 sạch” do Hội phát động từ năm 2010, trong đó đặc biệt chú trọng đến môi trường sống, hạn chế gia tăng rác thải, tăng cường sử dụng các sản phẩm không gây hại cho môi trường đã trở thành một trong những nội dung hoạt động lan tỏa hiệu quả trong các cấp Hội. Các kế hoạch hành động phòng chống thiên tai, thích ứng với BĐKH ở các cấp Hội đã chú trọng xây dựng theo phương pháp có sự tham gia của đầy đủ hai giới, sử dụng phương pháp tiếp cận quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng. 

Bà Gaelle Demolis, Quyền Trưởng đại diện của UN Women tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo qua trực tuyến (Ảnh chụp màn hình)

Bày tỏ sự vui mừng và trân trọng khi là đối tác quan trọng của Hội LHPN Việt Nam, phát biểu tại hội thảo, bà Gaelle Demolis, Quyền Trưởng đại diện của UN Women tại Việt Nam cho biết: “Vai trò của phụ nữ cũng như tiềm năng của phụ nữ trong tham gia ứng phó với biến đổi khí hậu và giảm thiểu RRTT là rất lớn. Những sáng kiến để phát huy vai trò trung tâm của phụ nữ là vô cùng cần thiết. UN Women đã, đang và sẽ tích cực hỗ trợ các cơ quan chính phủ Việt Nam cũng như Hội LHPN Việt Nam trong nâng cao năng lực về lồng ghép giới trong thích ứng BĐKH, tăng cường tiếp cận của phụ nữ tới sinh kế bền vững và sinh kế thay thế để có thể chống chịu với thiên tai, thúc đẩy trao quyền cho phụ nữ trong việc ra quyết định về thích ứng, giảm thiểu BĐKH, quản lý RRTT ở tất cả các cấp và lĩnh vực.

Chương trình hội thảo đã diễn ra các phiên thảo luận xung quanh chủ đề về: Thực trạng vấn đề Giới trong các chính sách về biến đổi khí hậu ở Việt Nam; Công tác ứng phó với BĐKH của Hội LHPN Việt Nam; Vai trò và sự tham gia của Mạng lưới Phụ nữ Tiên phong ứng phó với BĐKH; Những khoảng cách trong vấn đề giới ảnh hưởng tới sự tham gia của phụ nữ trong quá trình ra quyết định và đề ra những biện pháp nhằm tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong thực hiện Đóng góp Quốc gia tự Quyết định (NDC), giảm thiểu khí nhà kính và thích ứng BĐKH, GTRRTT…

Ông Nguyễn Sỹ Linh, đại diện ISPONRE chia sẻ về thực trạng vấn đề Giới trong các chính sách về BĐKH tại Việt Nam

 

Bà Nguyễn Hoàng Anh, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo TW Hội LHPN Việt Nam trình bày về công tác ứng phó với BĐKH của Hội LHPN Việt Nam

Các đại biểu cũng đã chia sẻ thông tin, thảo luận sâu về những rào cản và đưa ra các khuyến nghị tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong công tác ứng phó với BĐKH, giảm thiểu RRTT. Trong đó các khuyến nghị tập trung vào:

- Tăng cường hợp tác và điều phối các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội, mạng lưới phụ nữ tiên phong thích ứng BĐKH, nhằm trao đổi kinh nghiệm, tìm ra những cách thức bền vững đề thúc đẩy bình đẳng giới trong ứng phó với BĐKH trong các lĩnh vực về bảo vệ nguồn nước, quản lý rác thải, sáng kiến dựa vào cộng đồng và hệ sinh thái nhằm tăng cường khả năng chống chịu với BĐKH, thiên tai và dịch bệnh.

- Xây dựng các chương trình tăng cường năng lực về kỹ thuật cho các tổ chức phụ nữ, phụ nữ cộng đồng, nhóm phụ nữ dân tộc thiểu số về thích ứng BĐKH.

- Tiếp tục có nhạy cảm giới khi xây dựng và thực hiện các chương trình, dự án liên quan đến ứng phó với BĐKH.

- Khuyến khích và thúc đẩy các sáng kiến do phụ nữ khởi xướng hoặc phụ nữ làm chủ, tạo cơ hội để phụ nữ tiếp cận được các nguồn lực tài chính, trao quyền năng về kinh tế cho phụ nữ ở các vùng, ngành nghề dễ bị tổn thương do BĐKH và thiên tai.

- Nghiên cứu các công cụ khoa học để giúp đánh giá các hoạt động ứng phó với BĐKH và môi trường - (MRV)

- Tìm kiếm và chia sẻ các chương trình, nguồn lực tài chính tới các đơn vị cơ sở, tổ chức cộng đồng, thành viên mạng lưới để lan toả các sáng kiến về giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH có trách nhiệm giới; do phụ nữ khởi xướng.

Các đại biểu tham gia hội thảo tại Hà Nội

Giới và BĐKH là nội dung xuyên suốt trong chương trình nghị sự của COP 19 vào năm 2013 đến nay. COP 25 năm 2019 tại Tây Ban Nha đã thông qua chương trình làm việc Lima 05 năm nâng cao về bình đẳng giới và kế hoạch hành động về giới. Bình đẳng giới là điều kiện cần thiết cho các quốc gia thực hiện Kế hoạch thích ứng quốc gia (NAP) và Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) của mình. Đây là cơ hội cho các quốc gia có đóng góp sáng kiến, ý tưởng nhằm thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao vị thế của phụ nữ trong ứng phó với BĐKH và GTRRTT.

Tại Hội nghị COP 26 được tổ chức từ 31/10 đến 12/11/2021 tại Glasgow, Scotland, Báo cáo đánh giá BĐKH lần thứ 6 của Ban liên chính phủ về BĐKH (IPCC) đã đánh, giá nếu thế giới có hành động quyết liệt với việc giảm phát thải ngay lập tức, nhanh chóng và trên quy mô lớn, gia tăng nhiệt độ toàn cầu có thể được giới hạn ở mức 1,5°C vào cuối thế kỷ 21. Do vậy, các cuộc đàm phán trong khuôn khổ COP26 tổ chức tại Glasgow được kỳ vọng là thời điểm để các nhà lãnh đạo trên thế giới tăng các cam kết nhằm giảm phát thải khí nhà kính để đạt mục tiêu giữ nhiệt độ trái đất không tăng quá 1,5 độ C.

 

Một số rào cản sự tham gia của phụ nữ trong công tác ứng phó với BĐKH, giảm thiểu RRTT:

Ảnh minh hoạ (nguồn ảnh: https://www.unicef.org/)

Phụ nữ là đối tượng dễ bị tổn thương và cũng là đối tượng còn gặp hạn chế trong tiếp cận đầy đủ thông tin về BĐKH và thiên tai; Truyền thông chưa quan tâm đúng mức đến bình đẳng giới trong truyền thông BĐKH.

Chưa có các chương trình nâng cao nhận thức cho cán bộ tham gia hoạch định chính sách, người dân và phụ nữ về bình đẳng giới và BĐKH; Phụ nữ ít tham gia các vị trí lãnh đạo và quyết định, chưa được huy động tham gia quá trình lập và thực hiện kế hoạch nên thường bị động trong tham gia; đồng thời họ cũng chưa có hướng dẫn cụ thể về tăng cường sinh kế bền vững ứng phó với BĐKH.

Sự tham gia của phụ nữ trong tham gia các hoạt động diễn tập còn hạn chế, đặc biệt phụ nữ ở một số vùng miền, dân tộc ít tham gia vào các hoạt động, hội họp, các chương trình, dự án; ngại ngùng lên tiếng, chưa được lắng nghe; hạn chế sở hữu tài nguyên; hạn chế tài chính..

Phụ nữ cũng gặp hạn chế về một số kỹ năng liên quan (leo trèo, bơi lội, lái xe, sử dụng thiết bị điện/điện tử…)

Chưa quan tâm đào tạo phụ nữ với việc làm xanh, nhất là trong các lĩnh vực năng lượng và quản lý nguồn nước...

TÂM ĐIỂM

CÁC ĐỀ ÁN

Video